Verbouwen en onderhouden scholen zonder maatschappelijke ketenverantwoordelijkheid is als een kalender zonder content. Het blijft een lastig en ingewikkeld vraagstuk: hoe kunnen we onze (school)gebouwen gezonder maken en hier de leerlijnen van scholen op aanpassen, zonder de kerndoelen uit het oog te verliezen? Critici geven antwoord: ‘dit kan niet’ maar ik blijf ervan overtuigd dat het mogelijk is. Hieronder neem ik je mee in het waarom en nodig ik je uit, om in welke hoedanigheid ook, altijd te blijven vragen.
Maatschappelijk functie van een school
In het overleg van Innovatie Centrum Duurzaam Bouwen woensdag j.l., waren de deelnemers, gemeente, scholen en bouwers, het over één aspect eens: een school vervult een maatschappelijke functie in de wijk. Op de basisschool kom je er als ouder en professional. Op de middelbare school nemen leerlingen en vakgroepen steeds vaker het initiatief om verbinding te krijgen in de wijk. Ik hoorde een mooi voorbeeld van een school die het project ‘smullen en prullen’ voor ouderen heeft ontwikkeld. De school wordt 's avonds opengesteld voor ouderen. Zij krijgen een hapje te eten en er wordt verzorging van gezicht, haar, handen en voeten aangeboden. De tieners leren en de ouderen genieten en worden verlost van eenzaamheid. ‘Inderdaad, we moeten de school open stellen voor de wijk,’ zo betoogde een basisschooldirecteur.
Nieuwe scholen en onderhoud van scholen
Ik realiseer me dat dit voor de ene school makkelijker te verwezenlijken is dan voor de andere. Een aspect hierin is dat het gebouw niet geschikt is. Maar wat niet is, kunnen we maken. In het ontwerp van een school kunnen (of moeten) wensen van gebruikers meegenomen worden. Bijvoorbeeld op initiatief van de rector worden de aula en sporthal van de school gesepareerd. Alles staat of valt met de wil, inspiratie en energie van docenten en schoolleiding. En er komt nog een ander belangrijk component bij kijken. Schoolmanagers zullen zich bewust moeten worden van de exploitatie van het gebouw. Ik heb al eerder gesproken over mijn verbazing dat velen zich niet bewust zijn van de operationele kosten voor de bedrijfsvoering van de school. Gelukkig werd tijdens de bijeenkomst door iemand van een schooldirectie gezegd; ‘wij hebben de taak om met maatschappelijk geld goede en verantwoordelijke beslissingen te nemen om onze leerlingen een veilige en gezonde leeromgeving te bieden.’
Wie moet ik hebben bij de gemeente
Vervolgens kwam er richting gemeente de (nood!)oproep: ‘wie moet ik hebben binnen de gemeente zodat we de juiste beslissingen nemen en het rendement van de te investeren gemeenschapseuro’s verhogen? Een schooldirecteur beaamde; ‘ik kan best creatief zijn en steeds weer oplossingen bedenken. Maar ik weet dat het nog sneller en beter kan als binnen de gemeente over portefeuilles heen gekeken en besloten gaat worden om zo het beheer van schoolgebouwen en onderwijsdoelstellingen aan elkaar te koppelen.’
Verbind en blijf vragen
En dat is ook mijn ervaring. We kunnen het project 'frisse scholen' uitrollen, maar als de rapporten verdwijnen in de lades van de schooldirecties bereiken we niets. We kunnen slimme meters installeren maar als we niets doen met de data, dan bereiken we weinig. We kunnen luchtdicht bouwen (als dit wenselijk is, want ik ben er persoonlijk geen voorstander van) maar als er toch ramen worden opengedaan, bereiken we zelfs het tegenovergestelde. Afstemmen wie eigenaar is van en welke verantwoordelijkheid deze neemt is noodzakelijk. Een slimme meter installeren is pas echt slim als de school doordacht heeft wat ze ermee kunnen en willen gaan doen.
Dus durf te denken over de grenzen van jouw proces, zoek partijen waarmee samenwerking gaat lukken en blijf vragen. Vooral aan de gemeenten, adviesbureaus en installateurs. En als laatste; lever bewijsvoering dat er buiten de bestaande regels juist effectiever, verantwoordelijker en duurzamer geleerd, gewerkt en geleefd kan worden.
Reactie plaatsen
Reacties